زبان عرفانی
فرزاد بالو
چکیده
گادامر و ریکور از چهره‌های برجستة هرمنوتیک فلسفی به شمار می‌آیند؛ اما با وجود همانندی‌های دیده شده در نظام هرمنوتیکی‌شان، تفاوت‌های چشمگیری با هم دارند. از آن جمله می‌توان به «سویة کاربردی» در تلقی گادامری و «به خود اختصاص‌دادن» در اندیشة ریکوری اشاره کرد. گادامر در جریان فرایند فهم، به دو عنصر «فهم» و «تفسیر»، ...
بیشتر
گادامر و ریکور از چهره‌های برجستة هرمنوتیک فلسفی به شمار می‌آیند؛ اما با وجود همانندی‌های دیده شده در نظام هرمنوتیکی‌شان، تفاوت‌های چشمگیری با هم دارند. از آن جمله می‌توان به «سویة کاربردی» در تلقی گادامری و «به خود اختصاص‌دادن» در اندیشة ریکوری اشاره کرد. گادامر در جریان فرایند فهم، به دو عنصر «فهم» و «تفسیر»، رکن سومی به نام «سویة کاربردی» نیز می‌افزاید. درواقع «سویة کاربردی» تابعی از اصل مرکزی هرمنوتیک فلسفی است که براساس آن، فهم همواره بر یک وضعیت زمانی، تاریخی و انضمامی استوار است؛ اما «به خود اختصاص‌دادن» در نظریة قوس هرمنوتیکی ریکور، پس از مرحلة اول و دوم یعنی «تبیین» و «فهم» قرار می‌گیرد. مرحلة «تبیین» به بررسی ساختار لفظی متن و مرحلة «فهم» به عمق معناشناختی متن مربوط می‌شود و با هدف وصول به نیّت مؤلف (مؤلف ضمنی) انجام می‌پذیرد؛ اما هدف نهایی تفسیر به «خود اختصاص‌دادن» است؛ یعنی مفسّر با نگاهی سوبژکتیو و با زمینه‌زدایی‌کردن متن از وضعیت زمانی و تاریخی، و با دخیل‌کردن انتظارها، پسندها و پیش‌داوری‌های خود، متن را از تملک مؤلف و زمینة آفرینش آن، به تصاحب خویش درمی‌آورد و به فهمی تازه از خویشتن نائل می‌آید. در میان متون عرفانی، اعم از نظم و نثر، شاهد تحقق عینی این دو رویکرد تفسیری در مقام عمل هستیم. چنانکه نمونه‌های آن را در این پژوهش و در مثنوی معنوی، کشف‌الاسرار،نامه‌های عین‌القضات و... نشان دادیم. در این پژوهش، با روش توصیفی ـ مقایسه‌ای به تبیین نظری و کاربستی اصل «سویة کاربردی» و «به خود اختصاص‌دادن» در برخی از متون عرفانی پرداخته می‌شود.
زبان عرفانی
شرافت ناصری؛ بدریه قوامی؛ جمال احمدی؛ سید صادق زمانی
چکیده
هرمنوتیک تلاشی برای رسیدن به معنای متن و چگونگی فهم معنا از عناصر گوناگون جهان هستی با ارائة روش‌های مختلف است. گادامر یکی از نظریه‌پردازان معاصر علم هرمنوتیک است که آرا و اندیشه‌های او در این زمینه، نقطة عطفی در علم هرمنوتیک نو به شمار می‌رود. تاریخ‌مندی فهم، محوریّت زبان، نقش پیش‌داوری‌ها در فهم متن، گفت‌وگوی متن و مفسّر و امتزاج ...
بیشتر
هرمنوتیک تلاشی برای رسیدن به معنای متن و چگونگی فهم معنا از عناصر گوناگون جهان هستی با ارائة روش‌های مختلف است. گادامر یکی از نظریه‌پردازان معاصر علم هرمنوتیک است که آرا و اندیشه‌های او در این زمینه، نقطة عطفی در علم هرمنوتیک نو به شمار می‌رود. تاریخ‌مندی فهم، محوریّت زبان، نقش پیش‌داوری‌ها در فهم متن، گفت‌وگوی متن و مفسّر و امتزاج افق‌های دید، اصول اساسی رویکرد گادامر است که با تکیه بر آن، می‌توان متون را تفسیر کرد. این پژوهش با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی، خوانش هرمنوتیکی یکی از غزلیات مولانا را با تکیه بر هرمنوتیک فلسفی گادامر ارائه داده است. به این منظور با تأکید بر ابیات رمزگونه و معنای حقیقی و فهم غزل، تفسیر و تأویلی ویژة نگاه خواننده عرضه می‌شود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد فهم و تفسیر متن همواره با حالت تاریخی و زمانی همراه است و همین موضوع در تفسیر غزل مولانا نقش انکارناپذیری دارد. بررسی کارکرد ارجاعی زبان باعث شد معانی گوناگون زبان نمادین مولانا آشکار شود؛ گفتنی است به این معانی در علم هرمنوتیک همواره توجه شده است؛ به همین سبب باور داشته‌اند که ورای زبان، دنیای دیگری وجود دارد که در بخش امتزاج افق‌های دید و گفت‌وگوی متن با مخاطب از آن سخن می‌رود. اندیشه و تفکر عرفانی مولانا باعث می‌شود، مفسّر و مخاطبان در آغاز نسبت‌به غزل او پیش‌داوری‌هایی داشته باشند که به افق دلالت‌های معنایی و شناختی روزگار مفسّر وابسته است؛ همچنین نشان‌دهندة حدود کارایی سنّت فکری و فرهنگی‌ای است که مفسّر در آن به سر می‌برد.
